Bloembermen

Een paar dagen geleden kwam ik langs de bloemberm bij het station. Vol verbazing zag ik dat er nog een aantal planten in volle bloei stonden, en dat op 20 november! En nadat ik eens flink in mijn ogen had gewreven en foto’s gemaakt stonden ze nog steeds in bloei. Wat is daar aan de hand?

Thuisgekomen eerst maar eens naarstig op zoek gegaan naar informatie op het welbekende en handige wereldwijde web. Met de foto’s en de telefoon-apps PlantNet en ObsIdentify kwam ik erachter dat het o.a. de witte Wilde margriet en het roze Muskuskaasjeskruid waren die nog zo uitbundig bloeiden. En volgens de naslagwerken zouden deze soorten half september toch echt uitgebloeid moeten zijn. Ze bloeiden dus ruim 8 weken langer! Mijn eerste reactie was: ‘tel je zegeningen: nog steeds voer voor de insecten zo laat in het seizoen’. Maar erover doordenkend kwam de vraag naar boven: ‘voor welke insecten?’ Behalve een enkele honingbij had ik geen insecten waargenomen op de bloemen. Dus hoe zit dat eigenlijk? Het antwoord kwam vorige week toen ik deelnam aan een webinar van de Nederlandse Bijenhoudersvereniging (NBV) over ‘effecten van klimaatverandering op onze bestuivers’, te vinden op bijenhouders.nl

Uit de langjarige temperatuurgemiddelden is duidelijk te zien dat de gemiddelde jaartemperatuur beduidend hoger is geworden, dat het voorjaar 3 weken eerder begint en dat de herfst 1 week later begint. Het vervroegen en verlengen van het groeiseizoen is op zich geen probleem, want dieren en planten kunnen zich daaraan aanpassen. Het probleem zit echter in de steeds veelvuldiger voorkomende extremen. Zo kan het de ene week 15 graden kouder of warmer zijn dan de week ervoor en gaat de bloem dan wel of geen nectar en stuifmeel geven? Of het wordt kurkdroog en vervolgens verdrinken de gewassen in langdurige regens.

Nu zou je zeggen: ‘dat is toch altijd al zo geweest?’ Daar heb je gelijk in, maar de extremen zijn nu veel heftiger dan ze ooit zijn geweest en we merken dat planten en dieren steeds moeilijker kunnen omgaan met deze extremen. Er ontstaat steeds vaker een ‘mismatch’, het moment waarop een bloem voedsel aanbiedt en het insect dit nodig heeft klopt dan niet meer met elkaar. Zo is bijvoorbeeld de aardhommelkoningin in november al in de grond verdwenen voor de winterrust en zijn de rupsen van de distelvlinder allang verpopt. En dat zijn insecten die vooral foerageren bij de Wilde margriet en Muskuskaasjeskruid.

Dus nu bloeien ze bij het station alleen voor ons plezier en dat is natuurlijk ook wat waard! En om de insecten die in de grond overwinteren (en dat zijn de meeste) en de poppen van de vlinders te beschermen is het wijs om uitgebloeide planten in de tuin te laten staan en het blad te laten liggen… Maar dat wist je vast al…

Op de website van NatureToday kun je meedoen aan de natuurkalender. Door heel veel waarnemingen te registreren krijgen we steeds meer inzicht in de gevolgen van de klimaatverandering en kun je zien op welke datum in de jaren 50 de wilg of de appel in bloei kwam. Zo kunnen we onderzoek doen naar de ‘mismatch’ en oplossingen verzinnen. En het is natuurlijk ook leuk om dit te ontdekken en te delen met de jongere generatie!

Groene groet!

Werkgroep Groene kerk, Gerit Moll